Wpływ czytania na rozwój dziecka

WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECKA

Wszyscy, którym leży na sercu kształtowanie osobowości dziecka, zastanawiają się jakie są skuteczne metody dotarcia do psychiki małego człowieka. Bardzo istotny wpływ na rozwój dziecka ma jego stały kontakt z książką. Spełnia on wiele ważnych funkcji, m.in. wpływa na sferę poznawczą, wychowawczą, estetyczną. Również główne cele edukacji polonistycznej nauczania wczesnoszkolnego, a więc wdrażanie do posługiwania się językiem literackim, kształcenie sprawności w zakresie wypowiadania się, pisania, czytania i umiejętności pracy z tekstem, realizowane są na bazie aktywności czytelniczej. Przeżywanie czytanego utworu literackiego powoduje większe zainteresowanie otoczeniem, wyzwalanie ekspresji plastycznej, słownej, wzbogacanie procesów myślowych. Książka pobudza fantazję, rozwija wyobraźnię, wzbogaca słownictwo, wdraża do logicznego myślenia, pogłębia i rozszerza wiadomości. Budzenie więc zainteresowania książką, już od najmłodszych lat, ma niewątpliwie wielkie znaczenie i pozytywnie wpływa na wszechstronny rozwój dziecka. Zatem wiedzę na temat rozwijania czytelnictwa dzieci, sposobów kształtowania postaw czytelniczych oraz przezwyciężania nieprawidłowości w ich kształtowaniu powinni posiadać więc nie tylko nauczyciele i bibliotekarze ale i rodzice.

Wpływ bajek, baśni, czy opowiadań na rozwój dziecka ma ogromne znaczenie. Język literatury dla przedszkolaka, który słysząc na co dzień jedynie język potoczny, jest tajemniczym szyfrem, kodem dostępu do innego magicznego świata. Dziecko w baśniowym świecie może odnaleźć, to, co samo przeżywa i co napawa je niepokojem.

W bajkach są też złe moce, które dają się opanować za pomocą jakiejś większej i lepszej sile. Gdy dziecko widzi, że osoba dorosła: mama czy tata spokojnie czyta bajkę, to o czarownicy myśli sobie, skoro dorośli się nie boją, to może czarownica nie jest taka straszna. W bajkach nie tylko dobro zwycięża zło, często ten kto jest mały i słaby wygrywa z silnym i potężnym. A to budzi w dziecku nadzieję i napawa optymizmem. Zaczyna postrzegać ludzkie zachowania oraz ich konsekwencje. Dowiaduje się, jakie wartości są cenione, poprzez jednoznaczne pokazanie kogo i za co spotyka nagroda lub kara. Poznaje abstrakcyjne pojęcia, takie jak dobro, zło, sprawiedliwość, miłość, przyjaźń i wiele innych.

Wchodzi w sferę dziedzictwa kulturowego, zapoznając się z symbolami i metaforami, by odtąd kojarzyć lisa ze sprytem i przebiegłością, a zatrute jabłko z wyrazem fałszu i zazdrości. Ponadto w bajkach jasno i wyraźnie przedstawione są postacie męskie i żeńskie, dzięki czemu dziecko uczy się przypisanych im ról społecznych, odkrywając także swoje miejsce w społecznym systemie. Dzięki bajkom także poznaje język literacki, zapoznając się z jego bogactwem i nabywając umiejętność poprawnego wysławiania się.

Dziecko przeważnie utożsamia się z postacią głównego bohatera; towarzyszy mu w wędrówce, razem z nim przeżywa radość, strach, smutek czy ból, nawiązuje przyjaźnie, stawia czoła wrogom, podejmuje wyzwania, odpoczywa i bawi się. Dzięki tej identyfikacji zapoznaje się z całą gamą emocji, uczuć i postaw. Uczy się zachowań społecznie akceptowanych oraz tych, które są potępiane, form ekspresji emocji, sposobów reagowania w trudnych sytuacjach oraz zaspokajania różnych potrzeb.

Dzieci zanim pójdą do szkoły mają szansę pokochać Misia Uszatka, Alicję w krainie czarów i innych bohaterów książek dla najmłodszych. Nie można zapomnieć, że dziecko przeżywa nie tylko miłe i wzniosłe uczucia, ale także negatywne emocje: złość, wściekłość, chęć zemsty, odwetu, zniszczenia. Niektóre z tych uczuć kierowane są też do rodziców. Jest to jego linia obronny, ucieczka przed bezradnością, czując lęk albo przerażenie, dlatego bohater bajkowy niejednokrotnie może pomóc w jego codziennych zmaganiach ze światem społecznym i emocjonalnym.

Wychowawczą rolę spełniają również BAŚNIE, które urzekają małego słuchacza bogactwem wątku dramatycznego, niezwykłymi możliwościami istot z krainy fantazji oraz prostotą obrazów życia i praw tam panujących. Baśń aktywizuje wyobraźnię dziecka wywierając wpływ nie tylko na procesy intelektualne, lecz przede wszystkim na sferę emocjonalną, jednocześnie wyjaśniając trudne problemy dobra i zła: za dobry czyn spotyka nagroda, za zły - kara, i właśnie na tym polega wychowawcza wartość baśni.

Dzieci głęboko przeżywają treść bajek, opowiadań, baśni - nie są biernymi ich odbiorcami. Chętnie naśladują w zabawach i inscenizacjach postępowanie bliskich im bohaterów. Często same tworzą z niezwykłą pomysłowością, interesujące opowiadania i historyjki.

Bajki to najbliższe dziecku utwory, w których świat realny miesza się z fantastycznym i razem tworzą zrozumiałą rzeczywistość. W świecie bajek można spotkać przyjaciół, przeżyć wspaniałe przygody a przede wszystkim pozbyć się lęku. Rozwiązywanie trudnych emocjonalnie sytuacji może okazać się - dzięki bajkom - przyjemne a nawet radosne. Taką rolę pełnią BAJKI TERAPEUTYCZNE, które pozwolą bez lęku spojrzeć na swoje problemy i uczą jak pomagać sobie samemu w trudnych sytuacjach. W bajkach tych śledząc losy wykreowanych przez dzieci bohaterów, możemy zrozumieć, co dzieci przeżywają, jakie emocje im towarzyszą. Ponadto w ten sposób dzieci tworzą własny system norm i zasad, rozszerzają samoświadomość.

Bajka jest narzędziem służącym nadrzędnemu celowi, jakim jest edukacja. Może pomóc we wprowadzeniu ważnych treści wśród śmiechu i zabawy, odgrywając tym samym istotną rolę w wykreowaniu osobowości małego  człowieka.

 

"Bez względu na to ile masz zajęć, najważniejszą rzeczą,
jaką możesz zrobić dla przyszłości swego dziecka, oprócz okazywania mu miłości przez przytulanie, jest codzienne głośne czytanie oraz radykalne ograniczenie telewizji". 
Jim Trelease

 

 

 

ZALETY GŁOŚNEGO CZYTANIA:

 

Dziecko widząc, że rodzic co wieczór odkłada wszystkie zajęcia, by pobyć razem z nim, czuje się docenione, co buduje poczucie jego własnej wartości. Natomiast fakt, że wykonuje przy tym czynność dla niego niedostępną - potrafi zamieniać dziwne znaczki na zrozumiałe słowa - daje mu poczucie bycia dopuszczonym do tajemnicy znanej tylko starszym. 

 

Co daje wspólne czytanie bajek dziecku?

 

* Buduje mocną więź między dorosłym a dzieckiem;

*Wzmacnia samo uznanie dziecka;

* Zapewnia emocjonalny rozwój dziecka;

* Uczy myślenia, poprawia koncentrację.

* Pomaga w zrozumieniu ludzi, świata i siebie;

* Daje siłę do pokonywania trudności życiowych, wielu pokus i zagrożeń.

* Niezwykle stymuluje rozwój mózgu;

* Rozbudowuje słownictwo malucha, poszerza wiedzę;

* Rozbudza zainteresowania, rozwija wyobraźnię;

* Stymuluje rozwój emocjonalny, rozwija wrażliwość i empatię;

* Uczy wartości moralnych, wpływa na zmianę postaw;

* Sprzyja szybszemu samodzielnemu mówieniu, a później pisaniu i czytaniu;

* Kształtuje na całe życie nawyk czytania i zdobywania wiedzy;

* Chroni przed uzależnieniem od telewizji komputerów.

 

Codzienne głośne czytanie dzieciom jest dziś ważniejsze niż było kiedykolwiek w przeszłości. Świat jest coraz bardziej skomplikowany, lawinowo przyrasta ilość informacji, podawanej przez radio czy telewizję. Żyjemy w cywilizacji telewizyjnej, w której wychowują się nasze dzieci. Badania naukowe wykazują szkodliwość nadmiernego oglądania przez nie telewizji .Telewizja nie rozwija u dzieci myślenia i skraca ich przedział uwagi, wiele programów wywołuje lęki i niepokój oraz znieczula na agresję. Dlatego też codzienne głośne czytanie jest szczepionką przeciwko wielu niepożądanym wpływom i zagrożeniom dla umysłu i psychiki dziecka ze strony współczesnej cywilizacji. A my jako dorośli musimy pamiętać, że czytanie powinno się kojarzyć dziecku z radością, a nigdy z przymusem, stresem, nudą lub karą. Wybierajmy do czytania tylko te bajki, które:

      Mają sens i są dla dziecka ciekawe,

      Są napisane lub przetłumaczone poprawną polszczyzną,

      Są dostosowane do wrażliwości dziecka- nie wzbudzają niepokojów i lęków,

      Promują pozytywne, godne do naśladowania wzorce zachowań,

      Uczą szacunku wobec ludzi, innych istot, prawa,

      Budują pozytywny stosunek do świata i wiarę w siebie.

 

 

Podsumowaniem niech będą słowa B. Bettelhei:

 

"Baśń czy bajka to elementarz,

z którego dziecko uczy się czytać we własnym umyśle,

elementarz napisany w języku obrazów.

Jest to jedyny język,

dzięki któremu możemy zrozumieć siebie i innych,

zanim dojrzejemy intelektualnie"

 

Czytajmy więc dzieciom dwadzieścia minut dziennie. Codziennie!!!

Literatura:

·  Molicka M., Bajki terapeutyczne, Poznań 1999 r.

·  Ortner, Bajki na dobry sen, Warszawa 1995 r.

·  Wajda A., Metodyka i organizacja czytelnictwa, Warszawa 1983 r.